-
1 он был не в силах
-
2 мочь
I несовер.1. передается в осетинском языке объективным оборотом:я могу – мæ бон у (букв. моя сила есть)
открыть те двери я не мог (Есенин) – уыцы дуар бакæнын мæ бон нæ баци
II жен. разг.:он не может стоять на ногах – йæ къæхтыл лæууын нæ фæразы
что есть мочи, изо всей мочи – йæ тых-йæ бонæй
мочи моей нет – мæ бон нал у
-
3 забота
жен.1. (беспокойство хлопоты) мæт, сагъæс, катайон без забот и сожаленья ведет кочующие дни (Пушкин) – æнæ мæт æмæ æнæ фæсмонæй æрвиты йæ хæтгæ бонтæ
но он к заботам жизни бедной привыкнуть никогда не мог (Лермонтов) – фæлæ мæгуыр царды сагъæстыл сæхуыр йæ бон нæ баци
2. (попечение) кой, хъусдардзабота о человеке – адæймаджы кой, адæймагмæ хъусдард
-
4 хотеть
несовер. (в осет. безл.)1. фæндыня хочу – мæн фæнды (букв. мне хочется); мæ зæрды ис
он хотел встать, но не мог – сыстын æй фæндыд (сыстын йæ зæрды уыд), фæлæ йæ бон нæ баци
хочу хлеба – кæрдзын мæ хъæуы
хочу спать – хуыссæг мæ ахсы, фынæй мæм цæуы
-
5 совладать
не сумел я с тобой совладать (Некрасов) – мæ бон дын ницы баци
См. также в других словарях:
БАЛСÆДЖЫ ЦАЛХ — тж. МАЛСÆДЖЫ ЦАЛХ, ОЙНОНЫ ЦАЛХ Цавæрдæр хæстон хотых. Балсæджы чызг йæ фыдæн куы радзырдта, Сослан æй кæй бафхæрдта, уый, уæд Балсæг йæ Цалхæн загъта: «Цæугæ æмæ Сосланы амар!» Рарастис гуыргуыргæнгæ Балсæджы Цалх Сосланы марынмæ. Ныхъхъæр кодта… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ÆРТÆ ÆРТÆДЗЫХОНЫ — Адæмы истори азтæ æмæ æнустæй баргæ нæу. Адæм царды цыды йæ фæстæ цы фæд ныууагъта æмæ абон цæмæй цæры, уый у сæйрагдæр. Бирæ адæмтæн æгæр мæгуыр сæ бон нæ баци се взаг, сæ дин бахъахъхъæнын дæр. Ирон адæмыл, Хуыцауæй разы, уыдоны хъысмæт не… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
КЪАХ АВÆРЫН — Ацæуын. Унтер офицер, æхсины сæры хицау... не ндæвта, фæлæ къах авæрын йæ бон нал баци: уайтагъд фæзмæ æрбатылд файтон». (Букуылты А. Зарæг баззад цæргæйæ.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ХЪУЫР ÆРБАУЫНГÆГ — Кæуынхъæлæс кæнын, фыр мæстæй дзурын нал сфæразын. Зæлинæ та фæтыхст, йæ хъуыр æрбауынгæг, цыдæр зæгъын æй фæндыди, фæлæ йæ бон нал баци. (Нига, Дыууæ рæдыды.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
АГУЫНДÆ-РÆСУГЪД — Сау хохы сæр цардис Сайнæг æлдар. Уыдис ын æвирхъау рæсугъд чызг, чызгæн йæ ном хуындис Агуындæ. Сайнæг æлдарæн уыцы иунæг чызгæй фæстæмæ цот нæ уыдис, æмæ æнæкæрон бирæ уарзта Сайнæг æлдар йæ иунæг чызджы. Агуындæ рæсугъдæн йæ цыллæ… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
АМИНОН — Мæрдты бæсты хицау Барастыры æххуысгæнæг. Мæрдты къæсæрыл уый æмбæлы, чи амæлы, уыдоныл. Ставдæнгуылдз Амултахъ дæр сын Мæрдты дуар байгом кæны Аминоны барлæвæрдæй. Стæй сæ уый æвзары æмæ æрвиты, уæлæуыл хорз хъуыддæгтæ, хорз фæд чи ныууагъта,… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
АЦÆМÆЗ — Нарты Ацæйы кæстæр фырт. Алæгатæй. Кадæг «Ацæмæз æмæ Насран æлдар» зæгъы: «Ацæтæй мыггаг нал уыдис – Ацæ йæхæдæг зæронд баци, йæ фырт Ацæмæз та ма дзидзидай уыдис». Ахæм уавæры æрæййæфта зæронд Ацæйы йæ хæрæфырт Насран æлдары усы скъæфты рæстæг,… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ЦÆСТ САУ У НÆ ЗÆГЪЫН — 1. Æгъдауджын уæвын; кæмæдæр фау æрхæссæн нæй. 2. Адджынæй цæрын. Ау, цавæр тыхæн йæ бон баци, уал æмæ уал азы сæ кæрæдзийæн дæ цæст сау у, зæгъгæ, чи нæма загъта, райсом иуæн иннæйы фенд, хурскастау, кæмæн уыд, уыцы дыууæ хæлары ныр...… … Фразеологический словарь иронского диалекта
